Twee woorden: Ananas en Pineapple

Ananas is het woord dat de meeste Europeanen gebruiken om die heerlijke sappige vrucht aan te duiden. De ananas is een plantengeslacht binnen de familie der Bromelias (Bromeliaceae). Ze groeien in tropische delen van Midden- en Zuid-Amerika, al denken wetenschappers dat de eerste ananassen ooit aan de Caraïbische kant van Mexico zijn ontstaan. De Olmeken, de oudste beschaving in Mesoamerica (1500 vC tot 400 vC), hadden de ananas vermoedelijk al getemd.

Columbus trof de ananas aan op het huidige Franse Caraïbische eiland Guadeloupe en noemde het piña de Indes. De eerste exemplaren kwamen via de Portugezen in Europa aan. Van daaruit werden ze door de Spanjaarden en Engelsen naar de eilanden in de Stille Oceaan verstuurd omdat daar vergelijkbare omstandigheden als in het Amerikaanse continent heersten.

Het woord 'ananas' is afkomstig uit de – nu uitgestorven – taal der Tupi's, een Indianenstam die leefde aan de Caraïbische kusten van Brazilië. Het woord ibakatí betekende 'uitstekend fruit' en dat lijkt me een goede aanduiding om de ananas mee te beschrijven.

In Groot-Brittannië heeft men rond 1660 besloten om de ananas maar pineapple te noemen. Dat is natuurlijk dubbel fout, want het is geen vrucht van een dennenboom (pine) en geen appel (apple). Het poogt de vorm van de ananas te beschrijven. Dat het onmiddellijk verwarring veroorzaakte moge duidelijk zijn. De échte pineapple ('dennenappel') werd het slachtoffer van die verwarring en kreeg daarom in 1690 een andere naam: pine cone ('dennenkegel').

Dus alleen in het Engels is de ananas omgedoopt tot pineapple? Nee, ook in Spanje heeft men ooit gedacht dat piña ('den') mooier klinkt dan 'ananas'. Vandaar dat we nu een heerlijke piña colada bestellen in plaats van een ananas colada. De Portugezen noemen de ananas abacaxi en daarmee gebruiken ze een term die het meest lijkt op de oorspronkelijke versie van de Tupi.

Overigens, wist je dat ze in West-Afrika een smakelijke wijn maken van ananassap[1]?

[1] Pineapple (Ananas comosus L. Merr.) wine production in Angola: Characterisation of volatile aroma compounds and yeast native flora in International of Food Microbiology - 2017